Uczestnictwo we Mszy Świętej a koronawirus

Wybuch pandemii koronawirusa wpłynął na wiele aspektów życia codziennego, włączając w to kwestię uczestnictwa we Mszy Świętej. Ten trudny czas zmusił nas wszystkich do pozostania w domach, przez co zaczęło nasuwać się nam wiele trudnych i nurtujących pytań, na przykład: co będzie ze Świętami Wielkanocnymi? Czy opuszczenie niedzielnej Mszy Świętej w obecnej sytuacji będzie grzechem? Co z sakramentami?… W czasach kwarantanny wiele spraw uległo zmianie i musieliśmy się do tego przystosować. Również w kościołach zostały wprowadzone na ten czas nowe zasady, aby wierni mogli praktykować wiarę i jednocześnie nie musieli się narażać na zarażenie.

Stan epidemii i dyspensa

13 marca 2020 roku wprowadzono w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, a niedługo po tym Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki ogłosił dyspensę od uczestnictwa w Mszach Świętych dla niektórych grup wiernych:

• osób starszych,
• osób z objawami infekcji,
• dzieci i młodzieży szkolnej,
• dorosłym sprawującym nad nimi opiekę,
• osobom, które czują obawę przed zarażeniem.

Skorzystanie z dyspensy jest równoznaczne z tym, że nieobecność na niedzielnej Mszy Św. nie jest grzechem. Jednakże wierni zachęcani byli do osobistej modlitwy w gronie rodziny oraz do uczestniczenia w nabożeństwach poprzez transmisje telewizyjne, radiowe i internetowe.

Warunki zostały opisane w zarządzeniu Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski z 12 marca. Początkowo rekomendowano biskupom diecezjalnym udzielenia dyspensy do 29 marca włącznie, jednak późniejszy rozwój sytuacji epidemicznej w kraju sprawił, że została ona przedłużona. Limit osób mogących uczestniczyć we Mszy Św. i dyspensa zostały zniesione dopiero 30 maja (w niektórych diecezjach nawet później – 6 czerwca) z zachowaniem zasad bezpieczeństwa – obowiązek zakrywania nosa i ust na terenie kościoła. Ponadto odwołane zostały w tym czasie rekolekcje szkolne, pielgrzymki maturzystów na Jasną Górę i wizytacje. Przeniesiono celebrację diecezjalnego XXXV Światowego Dnia Młodzieży. Również uroczystości Pierwszej Komunii Świętej i Bierzmowania zostały przesunięte w czasie.

Jak można uczestniczyć w życiu Kościoła podczas kwarantanny?

Dla wielu wiernych bardzo trudne było przystosowanie się do nowej sytuacji i panujących restrykcji, także dotyczących uczestnictwa w Mszach Świętych, jednak Kościół zrobił, co mógł, by pozostać z nimi chociaż w duchowej łączności. Jak powiedział w swoim komunikacie Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki: „tak jak szpitale leczą choroby ciała, tak kościoły służą m.in. leczeniu chorób ducha, dlatego jest niewyobrażalne, abyśmy nie modlili się w naszych kościołach”. Dlatego też zwiększono liczbę Mszy Św. emitowanych w telewizji oraz wiele parafii prowadziło całodobowe transmisje na żywo ze świątyń. Biskupi zachęcali również wiernych do modlitwy osobistej, a kapłanów do umożliwienia im nawiedzania świątyń w ciągu dnia poza nabożeństwami oraz, przy zachowaniu środków bezpieczeństwa i zasad higieny, odwiedzania osób starszych i chorych, troski o zapewnienie dodatkowych okazji do spowiedzi i adoracji Najświętszego Sakramentu.

Koronawirus i zaostrzenia wprowadzone z jego powodu są sporym utrudnieniem, jednak nie uniemożliwiają nam uczestnictwa w życiu kościoła. Transmisje telewizyjne, czy radiowe pozwalają uczestniczyć w mszy bez wychodzenia z domu, ważne jest jednak całkowite skupienie. Jak się okazuje w tym szczególnym czasie społeczeństwo wykazuje się dużą mobilizacją i choć ograniczenia mogłyby przełożyć się na oddalenie od kościoła, okazuje się, że znacznie chętniej uczestniczymy w modlitwach prosząc o uchronienie przed chorobą. Popularna stała się sprzedaż online, w tym szczególnym czasie decydujemy się na zakup dewocjonaliów przez internet.

Zasady bezpieczeństwa i higieny w kościołach – jak wygląda Msza Święta w dobie pandemii

By chronić się przed zarażeniem nowym koronawirusem, rząd wprowadził wiele nowych zasad i obostrzeń, które określają również bezpieczne przebywanie na terenach kościołów. Wprowadzono limit osób, które mogą jednocześnie przebywać w kościele. Aby tego przestrzegać, została ogłoszona dyspensa od niedzielnego uczestnictwa w nabożeństwie dla niektórych grup wiernych. Osoby, które nie zamówiły w danym dniu intencji mszalnych, zachęcane były do skorzystania z dyspensy i duchowej łączności poprzez transmisje, które w wielu parafiach były nawet prowadzone na żywo przez całą dobę. Ponadto wprowadzono nowe zasady higieny: 

• obowiązuje nakaz zakrywania ust i nosa (nie dotyczy osób dokonujących kultu religijnego) oraz zachowania dwumetrowego odstępu,
• należy unikać dotykania okolic oczu, nosa i ust,
• przed rozpoczęciem Mszy Świętej kapłani powinni dokładnie myć ręce,
• znak pokoju powinno się przekazywać nie przez podanie ręki, a poprzez skinienie głową,
• należy wstrzymać się od czczenia relikwii przez pocałunek,
• Komunię Świętą powinno się udzielać na rękę zamiast do ust,
• należy oddawać cześć Krzyżowi bez bezpośredniego kontaktu – poprzez ukłon lub przyklęknięcie,
• należy zrezygnować z wody święconej w kropielnicach,
• kratki konfesjonałów powinny być obłożone ochronną folią.

Triduum Paschalne, Wielkanoc

Koronawirus wpłynął również na obchody Świąt Wielkanocnych. Podobnie jak w przypadku niedzielnych Mszy Świętych, Liturgia Wielkiego Czwartku, Piątku, Soboty i Msza Święta w Niedzielę Zmartwychwstania odbywały się, ale z określonym limitem wiernych (maksymalnie 50 osób). W Wielką Sobotę zrezygnowano z tradycyjnego święcenia pokarmów, a ponadto zawieszone zostały nabożeństwa: Gorzkich Żali, Drogi Krzyżowe, Godzinki…

Przyjmowanie Komunii Świętej

Komunia Święta jest obowiązkiem każdego katolika (wg przykazań kościelnych należy do niej przystąpić przynajmniej raz w roku w okresie wielkanocnym), a kwarantanna bardzo utrudniła jego wypełnienie. Czy w tej sytuacji, jeśli wierny nie będzie miał możliwości przyjęcia Eucharystii, będzie miał grzech?

Obecnie, udział w transmisji Mszy Świętej w telewizji, Internecie czy radiu również jest ważny. Powstała modlitwa Komunii Duchowej, którą można przyjąć podczas takiej właśnie transmisji, jednak nabożeństwa odbywają się również w kościołach i przy zachowaniu wszystkich zasad higieny można bezpiecznie przyjąć Komunię Świętą. By godnie przystąpić do tego sakramentu należy najpierw oczyścić duszę z grzechów poprzez spowiedź świętą, jednak i to nie jest teraz łatwe. Co jeśli nie ma się możliwości przystąpienia do sakramentu pojednania? Wg specjalisty prawa kanonicznego ks. Marcina Rogala możliwe jest otrzymanie przebaczenia win, ale warunkiem jest żal doskonały.

Podsumowanie

Panujący w Polsce stan zagrożenia epidemicznego ma wpływ również na funkcjonowanie Kościoła. Obecna sytuacja skomplikowała celebrację Triduum Paschalnego i Wielkanocy, zmusiła do zmiany terminu uroczystości Pierwszej Komunii Świętej i Bierzmowania, uniemożliwiła uczestnictwo w rekolekcjach, pielgrzymkach, nabożeństwach Wielkiego Postu (Gorzkie Żale, Droga Krzyżowa), a nawet w niedzielnej Mszy Świętej. Jednak Kościół i jego wierni znaleźli sposoby, by wciąż praktykować wiarę i przystosować się do panujących warunków. Nie stracili wiary i zaufali Bogu, dzięki czemu udaje im się przetrwać ten trudny czas, nie tracąc nadziei.